Bán khống chứng khoán hiện nay không còn quá xa lạ với các nhà đầu tư trên thị trường chứng khoán nhưng chắc hẳn không phải ai cũng hiểu rõ về ý nghĩa của nó. Bài viết này sẽ giúp bạn giải đáp thắc mắc bán khống chứng khoán là gì? Đặc điểm mục đích và những rủi ro có thể xảy ra trong tương lai.
Bán khống chứng khoán là gì?
Bán khống chứng khoán (hay còn gọi là Short sales) là một hình thức giao dịch mà người đầu tư không sở hữu tài sản mà thay vào đó là vay mượn từ người khác (nhà môi giới). Từ đó, họ sẽ kiếm lời bằng các dự đoán giá sụt của một loại chứng khoán nào đó trong tương lai. Vì khi giá của nó giảm xuống, người bán sẽ mua lại và hoàn lại toàn bộ số chứng khoán ban đầu cho bên vay mượn.
Ta có thể hiểu rằng, trong thị trường chìm các chênh lệch giữa việc bán chứng khoán và mua lại chứng khoán đã vay sẽ mang lại lợi nhuận cho nhà đầu tư. Ngược lại, nếu thị trường của loại chứng khoán đó tăng lên thì phần lỗ sẽ thuộc về nhà đầu tư. Đây sẽ là câu trả lời mà chúng tôi có thể giúp bạn giải đáp thắc mắc về “Bán khống chứng khoán là gì?”.
Bán khống chứng khoán có những đặc điểm gì?
Có 3 đặc điểm chính mà bạn có thể nhận biết được hình thức giao dịch bán khống chứng chứng khoán như sau:
Cổ phiếu không thực sự được sở hữu bởi người bán
Cổ phiếu đang được bán được mượn từ một nhà môi giới hoặc đại lý, không thuộc sở hữu của người bán. Từ đó, họ có thể sử dụng điều này để thực hiện các lệnh bán.
Người bán sau đó được yêu cầu mua lại cổ phiếu vào một ngày sau đó để trả khoản vay. Có thể thấy, bán khống là giao dịch ký quỹ, với yêu cầu dự trữ vốn chủ sở hữu khắt khe hơn so với giao dịch mua.
Lợi nhuận thu được từ việc cổ phiếu bị giảm giá
Khía cạnh cơ bản thứ hai là thu lợi nhuận từ việc giảm giá cổ phiếu, dựa trên phân tích và phán đoán rằng người bán kỳ vọng thu được lợi nhuận từ việc giá cổ phiếu giảm. Điều này sẽ khác biệt so với các nhà đầu tư dài hạn là họ lại thích giá tăng lên.
Bán khống chứng khoán thực chất là một loại rủi ro
Về bản chất, đây là dạng một rủi ro và đầy nguy hiểm. Điều này có thể dẫn đến lợi nhuận đáng kể, nhưng các khoản lỗ liên quan đến lệnh ký quỹ có thể tăng lên nhanh chóng không ngừng. Do đó, các nhà đầu tư thực hiện giao dịch này thường có kinh nghiệm và hiểu cách áp dụng các quy tắc cắt lỗ để giảm thiểu tổn thất tối đa. Tuy nhiên, các nhà đầu tư cần lưu ý rằng lệnh cắt lỗ sẽ không có giá cố định khi được kích hoạt trên thị trường.
Mục đích của việc bán khống chứng khoán
Khi các nhà đầu tư tin rằng thị trường chứng khoán sắp trải qua một xu hướng giảm giá nóng, họ sẽ bán khống để tối đa hóa thu nhập. Để thu được lợi nhuận từ việc này, bạn phải có kiến thức và kinh nghiệm sâu rộng trong việc dự đoán xu hướng và tránh những mối nguy hiểm tiềm ẩn.
Bên cạnh việc thu về lợi nhuận thì bán khống chứng khoán còn có thể giảm thiểu được rủi ro trước tình trạng biến động đột ngột của các loại chứng khoán.
Những rủi ro trong giao dịch bán khống chứng khoán
Thủ thuật này tuy mang lại nhiều nhưng rủi ro cũng khá cao. Khi giá thị trường chứng khoán tăng hoặc giảm, về mặt lý thuyết có thể nói rằng lãi hoặc lỗ của giao dịch này là vô hạn. Vì thế, bạn nếu tham khảo các rủi ro sau để lường trước được những thứ không đáng có.
Mức lãi tối đa bị giới hạn
Trước khi đầu tư vào bán khống chứng khoán, bạn nên biết rằng một loại chứng khoán chỉ có thể giảm xuống 0, dẫn đến mất 100%, nhưng mức giá tối đa thì không có giới hạn.
Ràng buộc về mặt pháp lý
Sẽ xảy ra trường hợp phát sinh lệnh cấm bán khống để giảm thiểu tình trạng hoảng loạn và áp lực bán ở một số thị trường chứng khoán rộng lớn.
Dự đoán sai các biến đổi giá cổ phiếu
Các nhà đầu tư phải vay và bán cổ phiếu với dự đoán giá cổ phiếu sẽ giảm trong thời gian bán khống, nhưng người bán sẽ thua nếu giá cổ phiếu đi ngược lại với dự đoán ban đầu. Điều đó có nghĩa là, họ sẽ chịu mức thua lỗ tương đương với giá trị tăng thêm của cổ phiếu.
Kén chọn nhà đầu tư
Chỉ những nhà đầu tư và nhà giao dịch nhạy bén, có nhiều kiến thức và kinh nghiệm lường trước các nguy cơ mới có thể đầu tư vào dạng giao dịch này.
Hơn nữa, do hoạt động bán khống không được kiểm soát nên rất dễ thao túng cổ phiếu và gây thua lỗ cho các nhà đầu tư nhỏ lẻ.
Phát sinh nhiều chi phí vay mượn
Tiền lãi sẽ phát sinh ngày trong quá trình bạn vay mượn để chờ bán khống chứng khoán. Vì thế, nếu thời gian mua kéo dài, số tiền lãi sẽ tăng lên và bạn phải gánh chịu thiệt hại rất nặng nề về mặt tài chính.
Thị trường chứng khoán bị ảnh hưởng
Bán khống ồ ạt có thể tàn phá thị trường chứng khoán và nền kinh tế, khiến giá trị cổ phiếu giảm mạnh trong thời gian ngắn hạn và tăng trong thời gian dài.
Người mua sẽ bị buộc phải mua lại cổ phiếu, dù muốn hay không, khi đến thời điểm phải trả lại cổ phiếu đã vay. Kết quả là, nguồn cung tăng lên và giá cổ phiếu cũng từ đó mà khả năng tăng lên cao.
Xem thêm: Chứng khoán Mỹ – những kiến thức cơ bản trong chứng khoán Mỹ
Quy trình trong bán khống chứng khoán
Quy để bán khống chứng khoán gồm 3 bước cơ bản:
- Bước 1: Vay một cổ phiếu, thường là thông qua môi giới, để dự báo sự giảm giá trong tương lai.
- Bước 2: Bán cổ phiếu ngay lập tức trên thị trường.
- Bước 3: Mua chính cổ phiếu đã được bán với giá thấp hơn khi bán lần đầu và chuyển chúng vào tài khoản của người cho vay cổ phiếu.
Nếu giá cổ phiếu tăng hơn nữa, người bán khống sẽ mất tiền vì họ phải mua lại cổ phiếu với giá cao hơn để trả lại số tiền đã vay đã dùng để bán nó.
Một số câu hỏi thường gặp về bán khống
Khi nào các nhà đầu tư được bán khống chứng khoán?
Để có thể bán khống chứng khoán, các nhà đầu tư phải thỏa mãn các yêu cầu sau:
- Có tài sản đảm bảo thế chấp.
- Lãi suất vay/cho vay.
- Thời hạn vay, gia hạn vay.
- Xử lý tài sản thế chấp nếu nhà đầu tư không hoàn trả chứng khoán.
- Có phương thức giải quyết khi phát sinh tranh chấp.
Bên cạnh đó, trong các trường hợp sau thì nhà đầu tư nên bán khống:
- Dự đoán xu hướng trong tương lai: Khi thị trường nóng, 90 phần trăm cổ phiếu trên sàn tăng 100% đến 200% và giá cổ phiếu tăng nhanh chóng trong một thời gian ngắn.
- Các nhà đầu tư làm việc trên sàn của một công ty và được biết trực tiếp về kết quả kinh doanh hoặc tin tức tiêu cực về công ty trước khi nó được đưa tin trên các phương tiện truyền thông.
- Dự đoán xu hướng thị trường trong tương lai và các ngành có tiềm năng phát triển cao.
- Bạn tham gia vào việc bán khống như một chiến lược phòng ngừa rủi ro để giảm thiểu rủi ro ngắn hạn do biến động thị trường.
Làm thế nào để bán khống chứng khoán trong thị trường Việt nam?
Tại thị trường Việt Nam, bạn có thể bán không bằng hai cách sau:
Thị trường chứng khoán cơ sở
Cổ phiếu trên thị trường cơ sở không được phép thực hiện chức năng này theo quy định của pháp luật Việt Nam hiện hành. Điều này có nghĩa là không được phép bán khống các cổ phiếu cụ thể.
Trên thực tế, nhiều chủ đầu tư vẫn đang sử dụng hình thức này để “lách luật”. Các nhà đầu tư cá nhân vay chứng khoán của nhau trong hoạt động kinh doanh này. Tuy nhiên, các thủ tục này cũng rất phức tạp nên không thường được sử dụng.
Thị trường chứng khoán phái sinh
Cần lưu ý những vấn đề sau khi thực hiện bán khống chứng khoán trên thị trường phái sinh:
- Thị trường phái sinh hoạt động trên cơ sở chênh lệch giá, bao gồm cả việc bán và mua trong các giai đoạn tiếp theo.
- Trên thị trường phái sinh, nhà đầu tư có thể mua chứng khoán cơ sở và sau đó bán khống.
- Khi toàn bộ thị trường được định giá quá cao, hãy bán khống. Nhiều chiến lược thay thế có sẵn cho các nhà đầu tư, bao gồm P/E, so sánh thị trường chứng khoán trên toàn thế giới và hiệu suất P/B.
- Để đưa ra các phân tích có liên quan, dựa trên sự khác biệt và biến động của đồ thị VFVN30.
Kết luận
Bán khống chứng khoán là một hình thức đầu tư với lãi suất cao, tuy nhiên rủi ro mà nó mang lại cũng không hề thấp. Chính vì vậy mà các nhà đầu tư hãy thật cẩn trọng trong quá trình thực hiện loại hình đầu tư này nhé. Bài viết này cũng đã giải đáp được mọi thắc mắc về bán khống chứng khoán là gì và các vấn đề xoay quanh nó. Mong rằng Đầu tư chứng khoán sẽ mang đến thật nhiều kiến thức bổ ích cho bạn.
