Báo cáo tài chính là một trong những thứ vô cùng quan trọng đối với doanh nghiệp. Vậy thì đọc làm sao cho đúng và cho có hiệu quả? Bài viết này sẽ giúp bạn tìm ra cách đọc báo cáo tài chính vô cùng đơn giản và dễ hiểu.
Báo cáo tài chính là gì?
Báo cáo tài chính của một doanh nghiệp là báo cáo chi tiết về những số liệu liên quan đến hoạt động tài chính của doanh nghiệp đó. Bao gồm các danh mục như tài sản, vốn của chủ sở hữu, các khoản nợ đang có, lợi nhuận của công ty qua từng thời kỳ nhất định, sự vận động của dòng tiền,…
Báo cáo này sẽ giúp nhà đầu tư đánh giá được tình trạng hoạt động cũng như tiềm năng phát triển của doanh nghiệp trước khi quyết định đầu tư vào một cổ phiếu. Một công ty có hoạt động tài chính ổn định và vững mạnh thì cổ phiếu trên sàn giao dịch cũng có khả năng sinh lợi nhuận tốt hơn. Ngược lại, các doanh nghiệp có hoạt động tài chính không ổn định thì cổ phiếu của doanh nghiệp đó cũng không thật sự an toàn.
Nhiều giấy tờ sẽ được đưa vào báo cáo tài chính của doanh nghiệp. Trong hầu hết các trường hợp, các báo cáo này được các doanh nghiệp đưa ra vào cuối năm hoặc hàng quý. Những báo cáo hoàn chỉnh thường bao gồm các giấy tờ sau:
- Báo cáo của Ban giám đốc công ty
- Báo cáo đánh giá của công ty kiểm toán
- Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh
- Báo cáo lưu chuyển tiền tệ
- Bảng cân đối kế toán
- Thuyết minh báo cáo tài chính.
Phân tích và đọc báo cáo tài chính để làm gì?
Trước khi tìm hiểu về cách đọc báo cáo tài chính, bạn cũng nên tìm hiểu đôi nét về ý nghĩa của các bài báo cáo này là như thế nào:
- Các đối tác kinh doanh sẽ có thể xác định xem công ty đang hoạt động tốt hay kém, dòng tiền của họ được sắp xếp như thế nào và công ty minh bạch như thế nào thông qua việc phân tích báo cáo tài chính. Với những thông tin như vậy, có thể xác định công ty của bạn đang phát triển hay đang thua lỗ, và hoạt động kinh doanh hiện tại có triển vọng hay không. Điều này sẽ khiến các đối tác cảm thấy an toàn và tin tưởng hơn để hợp tác với tổ chức sau đó.
- Trước khi quyết định mua cổ phiếu của một công ty, đầu tiên nhà đầu tư phải tìm hiểu, phân tích và đọc báo cáo tài chính. Bởi vì báo cáo cho thấy kết quả hoạt động của công ty trong một khoảng thời gian xác định. Nó cũng biểu thị sự phân chia lợi nhuận cho các cổ đông. Mức chi trả cổ tức sẽ tăng lên theo thời gian nếu hoạt động kinh doanh tốt; ngược lại, nếu tình hình không ổn định và kinh doanh thua lỗ, các cổ đông sẽ là người thua cuộc.
- Chủ sở hữu có thể phân tích tổng quan về hoạt động kinh doanh, việc thực hiện các nhiệm vụ của nhà nước, phát hiện những sai sót về số liệu và những điểm không chắc chắn bằng cách phân tích và đọc báo cáo tài chính của chính doanh nghiệp mình. Họ đi đến kết luận rằng công việc kinh doanh đang phát triển hay đang thua lỗ, có cần lên chiến lược hay kế hoạch thay đổi, hoạt động nào nên hủy bỏ hay tiếp tục, hoạt động nào nên bổ sung, v.v. Kết quả là tổ chức sẽ được được giám sát chặt chẽ, kiểm soát minh bạch và truyền thông rõ ràng hơn.
Bật mí cách đọc báo cáo tài chính đơn giản cho các doanh nghiệp
Trên thị trường hiện nay cũng được chia sẻ rất nhiều cách đọc báo cáo tài chính. Tuy nhiên, dưới đây là cách đọc đơn giản nhất bao gồm 5 bước sau:
Đọc trước ý kiến của kiểm toán viên
Nhiều cá nhân đã bỏ qua phần này vì nghĩ rằng thông tin có trong bảng cân đối kế toán hoặc báo cáo kết quả kinh doanh có ý nghĩa hơn. Tuy nhiên, điều quan trọng là phải nghiên cứu báo cáo của kiểm toán viên để:
- Đảm bảo rằng báo cáo này được kiểm toán bởi một đơn vị chuyên nghiệp, đảm bảo rằng tất cả các dữ liệu trong báo cáo là chính xác và không phải là kết quả của của bất kỳ ai nghĩ ra.
- Kiểm toán viên sẽ được xác nhận điều này bằng cách đưa ra ý kiến với mức độ tin cậy giảm dần: hoàn toàn chấp nhận, ngoại trừ, không chấp nhận và bác bỏ.
Người đọc có thể hoàn toàn tin tưởng vào dữ liệu được đánh giá trong báo cáo này trong điều kiện hoàn toàn chấp nhận rằng nó trình bày một một cách trung thực. Các sai sót sẽ phải được kiểm toán viên phát hiện và công ty giải quyết càng sớm càng tốt. Nếu ý kiến của kiểm toán viên thay đổi, chủ doanh nghiệp nên chọn một báo cáo khác để đảm bảo độ chính xác cao hơn.
Phân tích bảng cân đối kế toán
Bảng cân đối kế toán cần được kiểm tra trước tiên trong một bộ báo cáo tài chính. Không thảo luận xem công ty này có lãi hay không; thay vào đó, người đọc phải xác định tài sản và nguồn tiền mặt, vì đây là nền tảng mà doanh nghiệp sẽ được xây dựng và toàn bộ quá trình kinh doanh sẽ được thực hiện.
Bảng cân đối kế toán mô tả tình hình tài chính của một công ty tại một thời điểm nhất định. Dữ liệu thường được thu thập vào đầu năm và so sánh với cuối năm; báo cáo hàng quý và hàng tháng cũng được tính từ ngày đầu tiên đến ngày cuối cùng của kỳ.
Tài sản và vốn là hai thành phần quan trọng nhất của bảng cân đối kế toán. Công thức cơ bản để tính bảng cân đối là: Tài sản = Nguồn vốn.
Có hai loại tài sản:
- Tiền và các khoản tương đương tiền, các khoản phải thu, hàng tồn kho và các tài sản khác có vòng đời một năm hoặc một chu kỳ kinh doanh là những ví dụ về tài sản ngắn hạn.
- Tài sản cố định như máy móc và nhà xưởng, cũng như tài sản vô hình là bản quyền và bằng sáng chế, là những ví dụ về tài sản dài hạn.
Nợ phải trả và vốn chủ sở hữu tạo nên nguồn vốn:
- Nợ phải trả là tổng các nghĩa vụ tài chính của một công ty đối với các chủ nợ. Nó bao gồm các khoản nợ dài hạn và ngắn hạn, chẳng hạn như phải trả cho người bán, thuế và các khoản phải trả cơ quan nhà nước khác, phải trả cho nhân viên, các khoản vay tín dụng, lãi suất ngân hàng, v.v.
- Vốn góp từ phát hành cổ phiếu, vốn thực góp của chủ sở hữu, vốn đầu tư, lợi nhuận sau thuế chưa phân phối, quỹ đầu tư và phát triển, v.v. đều là những ví dụ về vốn chủ sở hữu.
Đầu tiên người đọc phải phân loại tài sản và nguồn tiền trước khi phân tích bảng cân đối kế toán. Sau đó, tại thời điểm báo cáo, tính toán tỷ lệ các thứ chi tiết theo thời gian và lập danh sách các mặt hàng thiết yếu có tỷ trọng và thay đổi lớn.
Đọc và phân tích bảng báo cáo kết quả kinh doanh
Các nội dung quan trọng sau đây sẽ được thể hiện trên báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh:
- Doanh thu là số tiền thu được từ các hoạt động kinh doanh trong suốt quá trình tồn tại của công ty. Nó bao gồm doanh thu thuần từ việc bán sản phẩm và dịch vụ, cũng như doanh thu từ các hoạt động tài chính.
- Các nguồn thu nhập khác bao gồm thanh lý tài sản, bán tài sản cố định, thu tiền phạt do đối tác vi phạm hợp đồng, v.v.
- Chi phí phát sinh trong kỳ là toàn bộ số tiền đã chi, đã khấu trừ và nợ mới được thực hiện để giảm vốn chủ sở hữu. Có thể tách chi phí thành hai loại: chi phí liên quan đến hoạt động sản xuất kinh doanh (như bán hàng, quản lý doanh nghiệp) và chi phí khác (phí thanh lý, nhượng bán tài sản …).
- Lợi nhuận bằng doanh thu trừ chi phí
Các hoạt động kinh doanh, tài chính và các hoạt động khác sẽ được trình bày chi tiết trong báo cáo. Thể hiện qua các mục sau:
- Doanh thu thuần về bán thứ và cung cấp dịch vụ, giá vốn hàng bán, lãi gộp phát sinh, doanh thu hoạt động tài chính, chi phí phát sinh, tỷ suất lợi nhuận gộp … đều là những ví dụ về hoạt động kinh doanh.
- Hoạt động tài chính bao gồm thu nhập tài chính (lãi từ các khoản đầu tư, lãi tỷ giá hối đoái, lãi tiền gửi, v.v.) cũng như chi phí tài chính (lãi tiền gửi, v.v.). (lỗ đầu tư, lãi tiền vay, …).
- Các hoạt động khác thể hiện trạng thái của các hoạt động không thuộc lĩnh vực kinh doanh chính của công ty. Thông thường, chúng chỉ chiếm một phần nhỏ trong cấu trúc tổng thể của công ty. Nó bao gồm thu nhập từ lãi thanh lý, bồi thường hợp đồng, …, cũng như chi phí từ các khoản lỗ do thanh lý, vi phạm hợp đồng và các nguồn khác.
Bằng cách lấy doanh thu trừ đi chi phí, có thể tính được tổng lợi nhuận trước thuế. Lợi nhuận sau thuế được tính sau khi trừ các khoản nộp thuế thu nhập doanh nghiệp.
Để đánh giá báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh, trước tiên phải phân loại doanh thu và chi phí, sau đó xác định tỷ trọng giữa doanh thu và chi phí so với tổng doanh thu và tổng chi phí, nếu có thay đổi. Cần phải phản ánh nhanh chóng và ghi chú những điều có sự khác biệt đáng kể để có thể theo dõi chúng dễ dàng hơn.
Đọc và phân tích bảng báo cáo lưu chuyển tiền tệ
Báo cáo lưu chuyển tiền tệ cần được nghiên cứu và đánh giá cẩn thận vì nó cho thấy được thu nhập thật sự của công ty và các khoản chi tiêu trong các khoảng thời gian cụ thể.
Doanh thu và lợi nhuận thực tế sẽ được phản ánh trong báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh ngay khi các giao dịch xảy ra trong kỳ. Khách hàng có khoản phải thu nhưng tiền vẫn chưa trả chứng tỏ dòng tiền vẫn chưa được cải thiện. Bạn sẽ nhận thấy rằng có doanh thu và lợi nhuận tại thời điểm này, nhưng doanh nghiệp không có dòng tiền.
Ba dòng tiền cơ bản được thể hiện trong báo cáo lưu chuyển tiền tệ:
- Dòng tiền từ hoạt động kinh doanh bao gồm các khoản thanh toán cho nhà cung cấp, khách hàng và nhân viên, cũng như các khoản thanh toán lãi và thuế. Dòng tiền này được lấy từ kết quả kinh doanh của tổ chức chứ không phải thông qua huy động vốn hoặc đi vay.
- Các dòng tiền vào và ra liên quan đến việc mua, bán cũng như đầu tư tài sản cố định và các tài sản dài hạn khác được gọi là dòng tiền từ hoạt động đầu tư.
- Dòng tiền từ hoạt động tài chính là dòng tiền từ các khoản góp vốn mới, phát hành cổ phiếu, trả cổ tức và các hoạt động tài chính khác làm tăng hoặc giảm vốn chủ sở hữu. Ngoài ra từ các khoản vay, dù là khoản vay mới hay cũ, …
Đọc và phân tích thuyết minh báo cáo tài chính
Người đọc phải có khả năng diễn giải thông tin dựa trên bảng cân đối kế toán, báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh và báo cáo lưu chuyển tiền tệ trong thuyết minh báo cáo tài chính.
Các nội dung đó sẽ được trình bày trong thuyết minh báo cáo tài chính như sau: Các thông tin quan trọng bổ sung … Đặc điểm hoạt động của doanh nghiệp, kỳ kế toán, đơn vị tiền tệ sử dụng trong báo cáo, chuẩn mực kế toán áp dụng và chế độ kế toán, chính sách kế toán.
Để đọc và hiểu thuyết minh báo cáo tài chính, bạn sẽ cần:
- Phân tích hoạt động kinh doanh: Công ty hoạt động trong lĩnh vực nào? Trong lĩnh vực sản xuất, đòi hỏi tài sản cố định rất lớn, trong khi ở bán lẻ, hàng tồn kho nhiều và các khoản phải thu thấp. Công ty đã tồn tại được bao lâu và nó đang ở đâu trong chu kỳ phát triển: sớm, giữa hay muộn? Những chính sách và chuẩn mực kế toán nào đang có hiệu lực?
- Nếu có bất kỳ yếu tố nào đáng lưu ý trong các bước trước của nghiên cứu, độc giả sẽ tìm hiểu lý do tại sao chúng đã thay đổi trong phần này. Mỗi mục tăng và giảm thời gian được cung cấp chuyên sâu, nên giải thích bằng lời nói và công thức toán học để người đọc dễ hiểu.
Các lưu ý khi đọc báo cáo tài chính
Báo cáo tài chính thường được công khai trên trang web của công ty. Bạn có thể lưu vào máy tính để tiện theo dõi khi cần. Việc kiểm tra và thanh toán thuế hàng năm thường sử dụng các báo cáo này. Có một số điểm cần lưu ý cho những ai muốn tự mình nghiên cứu và đánh giá các tài khoản tài chính:
- Để xem xét xu hướng phát triển của doanh nghiệp, bạn nên so sánh dữ liệu từ các thời kỳ khác nhau.
- Để đánh giá lại điểm mạnh và điểm yếu của tổ chức, so sánh với các doanh nghiệp khác trong cùng lĩnh vực.
- Các con số trên bảng cân đối kế toán là tạm thời, nhưng báo cáo thu nhập chỉ là trong kỳ. Nên sử dụng thêm dữ liệu từ hồ sơ tài chính của 5 năm qua để có bức tranh tốt hơn.
Nếu bạn có bất kỳ nghi ngờ nào hoặc có quá nhiều câu hỏi trong suốt quá trình phân tích, bạn nên đến gặp kế toán của bạn hoặc sử dụng các dịch vụ kế toán trực tuyến để có kết quả chính xác nhất.
Kết luận
Mong rằng với bài viết hướng dẫn cách đọc báo cáo tài chính chi tiết này, Đầu tư tài chính có thể giúp bạn thuận lợi hơn trong quá trình kinh doanh.
